De energietransitie in West-Brabant versnelt, en met het toenemende aantal aanvragen voor grootschalige batterijopslag groeit de behoefte aan duidelijke spelregels. Batterijen kunnen immers een sleutelrol spelen in het verlichten van netcongestie en het efficiënter benutten van lokaal opgewekte energie. Tegelijkertijd hebben ze ook een fysieke en visuele impact op het landschap. Om initiatiefnemers, overheden en netbeheerders houvast te bieden, is een afwegingskader opgesteld waarin zowel technische, juridische als ruimtelijke aspecten zijn meegenomen.
Drie pijlers van het afwegingskader
Het afwegingskader richt zich op ruimtelijke inpassingsmogelijkheden die zich in het niet-stedelijke gebied afspelen, met criteria in drie overkoepelende thema’s:
1. Energie: slim gebruik voorkomt overbelasting
Het afwegingskader onderstreept het belang van een zorgvuldige inzet van batterijen. Wanneer ze gekoppeld zijn aan andere functies, zoals zonneparken of bedrijventerreinen, kunnen ze het net ontlasten en efficiënt balanceren. Maar stand-alone batterijen, losstaande systemen zonder directe koppeling, kunnen juist extra druk op het net zetten als ze niet goed gereguleerd zijn. Daarom stelt het kader eisen aan de grootte en contractvorm van batterijen. Ook is vastgelegd dat de aanvrager verplicht het advies van de netbeheerder moet meenemen in de aanvraag. Zo wordt geborgd dat batterijen bijdragen aan de stabiliteit in plaats van het probleem te verergeren.
2. Planologie: helderheid in vergunningverlening
Vanuit ruimtelijk beleid biedt het afwegingskader een toetsingskader op basis van het omgevingsplan. Past een batterijopslaginitiatief binnen dat plan, dan is vergunningverlening in principe mogelijk. Is dat niet het geval, dan moet een zogeheten BOPA (bijzondere omgevingsplanactiviteit) of planwijziging worden doorlopen. Daarbij wordt een integrale afweging gemaakt van belangen als veiligheid, geluid, natuur en landschap. Op dit moment zijn deze kaders vaak nog niet specifiek genoeg opgenomen in omgevingsplannen. Het advies is dan ook om deze aspecten beter juridisch te verankeren, zodat gemeenten consistenter kunnen toetsen.
3. Landschap: benut kansen, beperk impact
Batterijopslag vraagt ruimte, vaak meerdere hectaren, en is daardoor zichtbaar en voelbaar in het landschap. Maar juist die schaal biedt ook kansen: voor strategische clustering, hergebruik van leegstaand agrarisch vastgoed of het versterken van landschappelijke structuren. Het afwegingskader pleit daarom voor maatwerk per landschapstype en het benutten van koppelkansen, bijvoorbeeld met biodiversiteitsdoelen of klimaatadaptieve maatregelen. Door batterijen landschappelijk verantwoord in te passen, dragen ze niet alleen bij aan het energienet, maar ook aan de leefomgeving en ruimtelijke kwaliteit.
Kansenkaart als hulpmiddel
Een belangrijk hulpmiddel binnen het kader is de cumulatieve kansenkaart. Deze kaart laat zien waar ontwikkelingsruimte is én waar bestaande waarden, zoals natuurgebieden of cultuurhistorisch landschap, bescherming verdienen. De kaart geeft richting, maar is niet bindend: elke aanvraag vereist aanvullend onderzoek. Het betrekken van lokaal beleid wordt gezien als waardevolle aanvulling, al viel dit buiten de reikwijdte van dit onderzoek.
Balans is het sleutelwoord
Batterijopslag vormt een onmisbaar onderdeel van de energietransitie, maar vraagt om een zorgvuldige afweging tussen technische noodzaak en ruimtelijke kwaliteit. Dit afwegingskader biedt daarvoor een stevige basis, met duidelijke criteria en handelingsperspectief voor overheden en initiatiefnemers. De volgende stap? Het verrijken van het kader met lokaal beleid en het verder juridisch borgen van toetsingscriteria. Zo bouwen we aan een energiesysteem dat niet alleen functioneert, maar ook past in het Brabantse landschap.
Lees hieronder het volledige afwegingskader.